xoves, 20 de febreiro de 2025

A PARROQUIA DE MONTEMAIOR NO DICIONARIO DE PASCUAL MADOZ (1845-1850)

   O Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar é unha magna obra publicada por Pascual Madoz entre 1845 e 1850. Composta por dezaseis volumes, describe todas as poboacións de España, así como termos da historia española. Supuxo na época unha mellora importante respecto ao Diccionario geográfico-estadístico de España y Portugal, que Sebastián Miñano acabara de publicar en 1829.

    As cifras de poboación ofrecidas por este dicionario están baseadas no censo da matrícula catastral de 1842, moi criticado por inexacto e tender á baixa xa que, ao parecer, os concellos ocultaban riqueza e poboación para esquivar impostos e diminuír o recrutamento militar obrigatorio.

   O Diccionario de Madoz é unha moi importante referencia para as consultas de investigadores e historiadores xa que, entre outros datos, contén interesante información sobre ruínas, industria e un longo etcétera.

   Estas son as referencias á parroquia de Montemaior (lembrade que cando Madoz menciona o número de “vecinos” refírese a familias e, cando fala de “almas”, refírese aos habitantes):


MONTEMAYOR (SANTA MARÍA MAGDALENA DE):
Feligresía en la provincia de la Coruña (3 leguas) diócisis de Santiago (6 1/2), partido judicial de Carballo (2 1/2) y ayuntamiento de Laracha (1 1/2). SITUADA en la parte occidental de la sierra de su nombre, con buena ventilación y CLIMA frío. Comprende los l. y cas. de Adran, Baldomir, Bardenlos, Batalo, Brumones, Canedo, Carballaredonda, Casabella, Casanova, Caslonga, Castiñeira, Cenfojas, Cerdeira, Cergueira, Cernedas, Cumians, Chamusqueira, Ferreira, Fieireo, Gallardo, Gestal, Iglesario, Joege, Laborias, Loureiro, Louteiro, Mondragon, Nebreje, Nocellas, Outeiro, Pazos, Pena, Penedo, Propeste, Pumar, Ramiscal, Raño, Recinal, Ribeiriña, Sabaceda, San Fiz, Seijiñas, Sope, Teugeira, Valvis, Vilariño y Viso que reunen sobre 106 CASAS y varias fuentes manantiales de escelente agua.
Panorámica do lugar do Igrexario (Xabier Maceiras)
La iglesia parroquial (Santa María Magdalena) es única, su curato de 2º ascenso y patronato real y ordinario: el cementerio no perjudica á la salud pública: hay una ermita con la advocación de Santa Margarita en la altura de su nombre, y una antigua fortaleza llamada Torres del Viso.
Igrexa de Santa María Madalena (Xabier Maceiras)
El TÉRMINO se estiende a 1/2 legua de N. a S., y á igual distancia de E. a O. Confina por N. con las feligresías de Soutullo y Soandres: al E., Cerceda; por S., Rodís y Aldemunde; y al O., Sofán y Golmar: los diversos arroyos que lo recorren dan principio al río Allones.
El TERRENO, aunque montuoso, es de buena calidad, y participa de grandes llanos y laderas destinadas al cultivo de cereales y hortalizas. El CAMINO de Santiago á Payosaco cruza el terreno dejando á la izquierda la citada ermita y la famosa fuente de agua fría, que se dice produce buenos efectos en los atacados de enfermedades venéreas.
Fonte de Santa Margarida na romaría de 2023 (Brais Maceiras)
El CORREO se recibe por la capital del partido. PRODUCE; trigo, centeno, patatas, maiz, varias legumbres, hortalizas y pastos; cría ganado, prefiriendo el vacuno; hay caza y alguna pesca. INDUSTRIA: la agrícola, telares para lino y lana, un batán y diversos molinos harineros. POBLACIÓN: 102 vecinos, 850 almas. CONTRIBUCIÓN: con su ayuntamiento.1

__________

1 Vid. Pascual Madoz (1850): Diccionario Geográfico Estadístico Histórico de España y sus posesiones de ultramar, Tomo XI, páx. 546.

Ningún comentario:

Publicar un comentario