xoves, 27 de xuño de 2024

EPIFANIO CAMPO NÚÑEZ, O FUNDADOR DE CERÁMICA CAMPO (2ª parte)

 Segundo o testemuño de varias persoas da bisbarra, o destino final do caolín extraído en Lendo tanto era o mercado estatal (faláronnos dos Altos Hornos de Vizcaya e da Cartuja de Sevilla) coma o internacional (todas as persoas entrevistadas dixeron que se exportaba a Alemaña e ata houbo alguén que nos comentou que foi algún barco para China). Ao principio o caolín sacábase a granel. Eran tempos de rudos esforzos de pico e pala nos que non había ningún tipo de instalacións de moenda. Como curiosidade desa época, Manuel Verdía recordaba que “Epifanio tiña o costume de meter o caolín na boca para saber se tiña areas. Ese barro mandábano para Alemaña para facer os enchufes e interruptores de cerámica e non podía levar areas, por eso o metía na boca”.

Panorámica actual do barreiro de Cerámica Campo en Lendo. Á esquerda da imaxe, cunha tonalidade branca, vemos o xacemento do caolín no que Epifanio Campo Núñez comezou a súa andaina na Laracha nos anos 50 (Brais Maceiras)

     Antonio Fuentes contounos que, tras certo tempo traballando no barreiro daquel xeito rudimentario, “Epifanio comprou un par de camións de tres eixos e contratou a moita xente da Laracha. Despois fíxolles a carretera desde San Román ata a igrexa de Lendo. Nesa época foi cando se deixou de traballar a pico e pala e trouxo uns compresores, un martillos de aire para picar nese barro duro. Eso creo que foi entre mediados e finais dos 50”.

    Ao tempo que exportaba o ouro branco de Lendo, actividade que realizou durante seis ou sete anos, Epifanio ía asentando as bases para a expansión da empresa coa compra de terreos próximos ao barreiro de caolín, moitos deles propiedade dos de Montes Claros. Coa idea de ampliar no futuro máis inmediato a súa actividade mineira coa explotación de novos xacementos de arxila, naquela altura ía levar a tan necesaria electricidade á mina, feito do que dá fe a seguinte información que localizamos no Boletín Oficial do Estado:

Nuevas instalaciones eléctricas1
Peticionario: Hidroeléctrica de Laracha.
Objeto de la petición: Instalar dos lineas de alta tensión a 30.000 V., las cuales funcionarán en su día a 15.000 V.. que partirán de la subestación de conexión con Fenosa. La primera de estas lineas, de 3.830 metros de longitud, dará servicio a una mina situada en Bragunde (Laracha), propiedad de don Epifanio Campo, y la segunda, de 3.080 metros de longitud, terminará en los lugares de Teijoeira y Vilar, en donde se instalará un centro de transformación de 70 KVA. relación 30.000 15.000 ± 5 por 100/220-127 V., para el suministro, de energía a un aserradero.
Presupuesto: 307.810 pesetas.
Se emplearán materiales de procedencia nacional. Se hace pública esta petición para que los industriales que se consideren afectados por la misma presenten los escritos que estimen oportunos debidamente reintegrados y por duplicado, dentro del plazo de diez días, en las oficinas de esta Delegación de Industria, calle de Fernando Macias. número 35, primero.
La Coruña, 17 de enero de 1959.—El Ingeniero Jefe, Mariano Miaja.

    Epifanio Campo Núñez, empresario nato e home de negocios en toda regra, non tardou en construír no lugar de Raxido, nos lindes das parroquias de Lendo e Cabovilaño, unha planta para a fabricación de ladrillos de diversos formatos e outros produtos cerámicos para o sector da construción. A actividade industrial desta fábrica, que contará cunha produción de 30.000 toneladas anuais, seguiría complementándose coa inicial, é dicir, coa venda de arxilas refractarias e lignitos ao mercado estatal e a países como Francia, Italia e, como recordaban algunhas das persoas entrevistadas, a Alemaña.

 

Imaxe actual da cheminea da primeira fábrica que a empresa Cerámica Campo construíu na Laracha

    A inauguración da nova planta da Laracha ía resultar estratéxica para satisfacer a demanda de ladrillos e outros produtos cerámicos por parte do sector galego da construción. Así, mentres a fábrica da Arnosa abastecía o mercado da zona sur de Galicia, a factoría de Lendo facía o propio no norte da xeografía galega.

    Naquela época Epifanio e Amalia andaban a cabalo entre A Laracha e Vilalonga, onde residían nunha casa do centro da vila cos seus tres rapaces. Ao non ter fillos biolóxicos, o matrimonio decidira converterse nos pais adoptivos do seu sobriño e afillado Epifanio Campo Fernández 'Nené', que era fillo de Antonio, o irmán de Epifanio, de Mary, que era filla de África, unha das irmás de Epifanio, e de Loly, que era filla dun matrimonio do Grove.

     Por aqueles días, a finais dos 50, a fábrica da Arnosa experimenta unha primeira ampliación coa instalación dun forno Hoffman e outros avances tecnolóxicos do momento que se inaugurou, de forma máis ou menos oficiosa, o día 1 de maio de 1961. Consciente da carencia de medios científicos e técnicos que sufría o seu sector, naquela xornada Campo Núñez exercera de anfitrión da primeira conferencia de estudos cerámicos, que o noso protagonista organizara en Vilalonga coa Agrupación de Fabricantes de Materiais Cerámicos da provincia de Pontevedra, en colaboración coa Sociedade Española de Cerámica (creada o ano anterior) e con varios membros do Departamento de Silicatos do Patronato “Juan de la Cierva” de Investigacións Científicas. Durante a conferencia, algún dos empresarios alí presentes falaron, entre outros temas de interese para o ramo, da urxente necesidade da creación dunha Facultade de Ciencias Cerámicas para que cada ano saísen da Universidade polo menos quince enxeñeiros ceramistas, tan necesarios no sector. Curiosamente, anos despois íase apostar en Cataluña polo adianto tecnolóxico do ramo coa implantación dunha mestría que formaba persoal para traballar nas cerámicas como instrumentalistas e no control de máquinas. Como xa dixemos, Epifanio había pouco que inaugurara en Vilalonga a Nueva Cerámica Campo e, despois da conferencia, levou aos máis de sesenta ceramistas alí presentes, algúns deles portugueses, e a catro científicos relatores, de visita polas súas novas instalacións, feito sobre o que informaba a prensa da época do seguinte xeito:

(…) Inmediatamente la caravana, compuesta por una veintena de automóviles se puso en camino hacia la Nueva Cerámica Campo, propiedad del magnífico anfitrión, don Epifanio Campo Núñez.
Hemos visitado detenidamente todas las instalaciones de este centro modelo de fabricación de ladrillo, y aprovecharon el momento los científicos a quienes acompañabamos para explicar practicamente casos y dudas que en la conferencia se había tratado.
Guiados por el prestigioso industrial don Epifanio Campo, todos los asistentes a la conferencia fuimos viendo y escuchando las explicaciones, interesantísimas, sobre el funcionamiento de cada máquina y el proceso de fabricación de ladrillos. Llamó poderosamente la atención de los invitados una máquina cortadora de ladrillos que, según el Sr. Martín Lázaro, es lo más perfecto que se ha fabricado hasta la fecha.
(…) Desde estas columnas damos las mas expresivas gracias a los hombres que hicieron posible esta jornada del 1 de mayo; en primer lugar a los cuatro científicos, que no vacilaron en acudir a Villalonga, soportando un largo y duro viaje, que les hizo llegar a este rincón de España con el cuerpo molido y cansado, pero con el espíritu y la mente prestos a dejar constancia de su valía y de sus desinteresadas intenciones de favorecer a esta importante rama da la industria nacional que es la cerámica.
En segundo lugar, a este gran hombre que es don Epifanio Campo Núñez, que sacrifica de sus intereses todo cuanto le sea pedido por el bien de sus obreros, a los que cada año reúne en larga mesa, dispuesta en una de las naves de su moderna cerámica, y regala con una comida de confraternidad y amistad leal y verdadera, de amo que vive con su obrero y siente las mismas fatigas y anhelos que anidan en el corazón del trabajador. Hace poco adquirió para cada obrero y empleada una bicicleta, que donó graciosamente al trabajador para que el camino desde su casa al trabajo le fuese más corto y agradable. Don Epifanio Campo Núñez recabó para si el sacrificio del montaje de esta primera conferencia de Estudios Cerámicos, con los copiosos gastos que originó, y de la cual es de esperar que surjan grandes beneficios para toda la industria cerámica nacional (…)2

    Paralelamente, nas novas instalacións de Lendo, que tiñan unha fermosa estrutura da que aínda se conserva a cheminea a día de hoxe, traballaban centos de homes e mulleres do municipio da Laracha e do resto da comarca bergantiñá. Pepe 'O Labrador' recorda quecando Epifanio construíu a fábrica, as primeiras mulleres que contratou marcharan da de Ferreira. Xa estaban ben preparadas e tiñan experiencia na fabricación de ladrillo. Ofrecéralles unhas pesetas máis e por eso moitas delas foron para alí”.

(CONTINUARÁ...)

__________

1 Vid. Boletín Oficial del Estado, Madrid, 31 de xaneiro de 1959, Núm. 27, p. 1.881.

2 Vid. El Pueblo Gallego, Vigo, 3 de maio de 1961, pp. 8-9.

Ningún comentario:

Publicar un comentario