xoves, 2 de maio de 2024

A PARROQUIA DE ERBOEDO NO DICIONARIO XEOGRÁFICO DE SEBASTIÁN MIÑANO (1826-1829)

  O Diccionario geográfico-estadístico de España y Portugal é unha magna obra composta por once volumes que foi publicada por Sebastián Miñano y Bedoya entre 1826 e 1829.

   Malia que no seu momento tivo certas críticas como a do xeógrafo Fermín Caballero, quen lle reprochou a Miñano que as principais fontes de información seguían sendo, como en tempos de Felipe II, os cregos, a obra ten unha importancia extraordinaria xa que nos ofrece unha completa visión de como era o noso país naquela época.

  Ante as recriminacións de Caballero, Miñano defendeuse dicindo, en alusión aos curas párrocos, que… “á cada uno de los cuales he escrito separadamente, pidiéndoles nociones ciertas y positivas de sus respectivos pueblos y de los inmediatos”, cregos aos que Miñano agradeceu a súa axuda, o mesmo que ao director da Real Academia da Historia, Martín Fernández de Navarrete, e ao censor Juan Agustín Ceán Bermúdez.

  Estas son as referencias á parroquia de Erboedo que aparecen no devandito dicionario:


HERBOEDO (SANTA MARÍA DE),

Feligresía Secular de España en Galicia, provincia de la Coruña, jurisdicción de su nombre, arzobispado de Santiago. Juez Ordinario, 84 vecinos, 393 habitantes, 1 parroquia que tiene por anejo a San Julián de Coiro, y que se compone de las aldeas de Fontenla, Vilar, Pereira, Cendón, Loureiro, Portela, Parada, Vilarmayor, Vilar, Paredes, Piñeiro, Herboedo de abajo, Iglesario, Reirís -donde hay una venta1-, Carballeira, Furoca, Cercido, San Payo y Campo Real. La figura de esta parroquia es casi circular, escepto por la parte del S., que se interna en la de Soandres. 


Panorámica actual do lugar de Reirís

Está situada a la falda de un monte; confina por el E. con la dicha parroquia de Soandres, por N.E. con la de Santa María de Loureda, por N. con la de San Estevan de Larín, y por N.O., O.S.O. y parte del S. con la de San Julián de Coiro.

Dista de la Coruña 2 ½ leguas, de Santiago 7, de Betanzos 4 ½ , de Malpica 2 ½ y de Cayón 1 ½. Tiene de N. a S. ½ legua de estensión, y otra ½ de E. a O. con 1.620 ferrados de tierra labrantía. El clima es templado y con regular abundancia de aguas. La atraviesa de O. a E. el camino público que desde Payosaco pasa a Betanzos, y otro de N. a S. que desde la parroquia de Loureda va a Santiago. Tambien la atraviesa por una pequeña parte de E. a O. el río llamado Grande, que baja de la de Soandres y sigue por los baños de Carvallo a unirse con el Puente Lumian, y en parte sirve de línea divisoria a dicha parroquia y la de Coiro. Igualmente la cruza otro riachuelo de N.E. a S. formado en la misma, que se une al anterior, y sobre el cual hay 3 molinos harineros de invierno, y sobre el otro 2 para todo el año. Asimismo la baña otro riachuelo menor que corre de E. a N.O., sobre el cual hay otros dos molinos de verano.

Produce 1.050 fanegas de trigo, 1.425 de maíz, 50 de habas, 5 ½ de centeno, 1 de cebada; bastante patata, lino, legumbres y frutas. Industria: tráfico de panadería y leña con la Coruña. Contribuye 898 reales de encabezamiento, 300 de utensilios, 360 de camino, 38 de octavilla y 105 de comercio. Ademas de eso contribuyen entre ella y las cinco restantes del partido 365 reales para diputado general, y 260 para procurador de provincia.

_____________

1 Venta, ventorro e ventorrillo refírense a establecementos ou edificios de arquitectura popular de antiga tradición, situados orixinalmente en camiños ou despoboados, e posteriormente en estradas e zonas de servizo de autovías. Ao longo da súa historia, as ventas ofreceron servizo de comida e hospedaxe aos viaxeiros e poden asociarse a outros establecementos de carácter histórico como os mesóns ou as pousadas. Aínda que a estrutura arquitectónica pode variar en función dos modelos populares de cada rexión ou país, as ventas, como establecemento de conxunto ao servizo duns fins (a datación en España pódesese confirmar na Idade Media), ten en común o seu emprazamento, case sempre illado, en encrucilladas de camiños reais, pasos, etcétera. Outras coincidencias son: o portón accesible para carruaxes e entrada única ao recinto; as cortes e currais para gardar o gando en tránsito; palleiros para aloxar aos arrieiros e habitacións, en principio moi primitivas, para os comerciantes, tratantes e viaxeiros.

Ningún comentario:

Publicar un comentario